Stichtingsbestuur Willem Sluiter Prijs kijkt uit naar de tweede ronde

ACHTERHOEK – Volgend jaar wordt-ie weer uitgereikt: de Willem Sluiter Prijs. Zanger en liedjesschrijver Hans Keuper, die in het Nedersaksisch zingt en schrijft, was de winnaar van de eerste editie, in 2021. Keuper noemt zichzelf een ‘warm animator voor het voortleven van de niet-rand stedelijke cultuur.’ Hoe zit de Stichting Willem Sluiter erin?

“We zitten boven de bieb”, had voorzitter Arie Ravesloot aangegeven. De deur naast de ingang van Bibliotheek Oost Achterhoek in Eibergen leidt naar het domein van de Historische Kring Eibergen, de HKE. Via een steil trapje is het kantoor te bereiken. Daaraan is een traplift bevestigd. “Die is voor bezoekers die slecht ter been zijn”, vertelt Ravesloot. “Je wilt niet weten met hoeveel moeite sommigen naar boven klauteren, om die lift maar niet te nemen.”

Het is geen overbodige luxe voor een geschiedkundige kring om over een dergelijk transportmiddel te beschikken; veel van de leden en belangstellenden zijn op leeftijd, zoals dat enigszins eufemistisch heet. Tijdens de eerste minuten van het gesprek met de voornoemde voorzitter en secretaris/penningmeester Ed de Graaf komt ter sprake hoe moeilijk het is om mensen voor bestuursfuncties te vinden. “In het algemeen is een penningmeester vinden bijna onmogelijk bijvoorbeeld”, aldus De Graaf. “Maar in ons geval was het simpel. We beloofden het aan Bennie te Vaarwerk op zijn sterfbed. En zo’n belofte kom je na.”

De voorzitter (l) en de secretaris van de Willem Sluiter Prijs voor de plataan bij de de oude Mattheüs-kerk in Eibergen. Foto: Eke Mannink

Plicht op de boerderij

Te Vaarwerk, die in augustus 2018 overleed, was archivaris en schrijver. Gecombineerd met zijn grote passie geschiedenis, met name die van Eibergen, de verschillende buurtschappen rondom, en de hele Achterhoek, mondde dat uit in veel historische geschriften. “Ik ken hem sinds de middelbare school”, vertelt De Graaf. “Hij was een jaar ouder dan ik, maar we zaten in dezelfde klas. Ook gingen we samen studeren daarna, in Nijmegen. We volgden eerst de lerarenopleiding, toen had je nog twee vakken. We kozen allebei geschiedenis. Hij combineerde dat met aardrijkskunde, ik met Nederlands. Daarna gingen we allebei naar de universiteit. Bennie koos voor geschiedenis. Hij heeft zijn studie nooit afgemaakt, daar heeft hij achteraf wel spijt van gehad. Net voor de eindstreep, volgens mij moest alleen de scriptie nog geschreven worden, haakte hij af. De plicht riep.” Het lag in de lijn der verwachting dat Te Vaarwerk, die twee zussen had, zijn vader zou opvolgen. “Hij was een boerenzoon”, zegt Ravesloot. “Maar het boerenwerk was niet zijn ding.”

De boerderij werd verkocht, Te Vaarwerk werd archivaris en schrijver. Hij richtte de HKE op. “Geschiedenis was zijn lust en zijn leven”, vertelt Ravesloot. “Maar hij was niet stoffig. Integendeel. Hij was bij de tijd, liet niet met zich sollen.” De secretaris vult aan: “Hij was bescheiden, en principieel. Als hij iets vond, dan blééf hij dat ook vinden. Dat mondde weleens uit in ruzies. Dan trok-ie gewoon de stekker uit een project.” Over de voornaamste eigenschap van Te Vaarwerk zijn beide heren het eens: zijn toewijding.

Grenzen van de Achterhoek

De archivaris was een bewonderaar van de dichter en dominee Willem Sluiter (1627-1673). In zijn verzen bewierookte Sluiter graag het plattelandsleven. De stichting schrijft op haar site: ‘zijn dichtregels over dees’ achterhoek zijn vaak in verband gebracht met de streeknaam Achterhoek.’ Dat is een subtiele formulering, veronderstelt de interviewer. Ravesloot beaamt dat. “Er is een hele polemiek over, of Sluiter nou de Achterhoek zoals we hem nu kennen bedoelde, of een deel ervan, namelijk de plek waar hij zich prettig voelde. Eerlijk gezegd ligt dat laatste meer voor de hand.”

Grote kans dat u de beroemde regels weleens hebt gezien of gehoord: Waer iemand duisent vreugden soek/ Mijn vreugt is in dees’ achter-hoek. “Dat is trouwens niet het enige waarover de discussie gaat”, vervolgt Ravesloot. “Nog een dilemma: waar ís precies de Achterhoek? Hoe bepaal je wat de grenzen zijn. Horen Doetinchem en Didam erbij? Ja, zou je zeggen – en hoe zit dat dan met Zevenaar?”

“En met Zutphen”, vult de interviewer aan, haar eigen woonplaats indachtig. “Een paar jaar geleden zag ik voor De Hoven opeens een nieuw bord met Achterhoek langs de provinciale weg.” Beide bestuursleden neigen ernaar Zutphen tot de Achterhoek te rekenen. “Maar of het échte Achterhoekers zijn…?”, vraagt De Graaf zich retorisch af.

Hoe dan ook, Zutphenaren (en -nezen) kunnen vanaf oktober dit jaar personen en initiatieven voor de Willem Sluiterprijs aandragen. Dat geldt voor de hele, los omlijnde, ruim genomen, Achterhoek. Vijfduizend euro is de beloning voor de winnaar, een persoon, personen, vereniging, stichting, organisatie of bedrijf die de Achterhoek op een positieve manier voor het voetlicht heeft of hebben gebracht. Naast het geldbedrag is er een penning, ontworpen door de kunstenaar Anton ter Braak, die door Ter Vaarwerk werd bewonderd.

Zolderkamerideeën

Het bestuur is op dit moment bezig met het samenstellen van een nieuwe jury. Oud, jong, man, vrouw, hoog- en laagopgeleid – het moet een representatieve club Achterhoek-liefhebbers worden.

Wat verwachten de heren van de nieuwe ronde? “Vorige keer had ik er geen idee van”, zegt Ravesloot. “Maar ik ben optimistisch gestemd. Ik denk dat er wel vijftig kandidaten worden voorgedragen.” De Graaf volgt hem hierin. Tien daarvan worden door de jury genomineerd, en uiteindelijk zal er één winnaar zijn. De afgelopen editie was dat zanger/tekstschrijver Hans Keuper.

De Graaf benadrukt dat hij het mooi zou vinden als er kleine pareltjes tussen zitten. Mensen of kleine clubjes die jarenlang op een zolderkamer aan iets gewerkt hebben. Die zelf denken ‘het zal wel niets voorstellen’, maar ondertussen… “Dat is in de geest van Bennie”, zegt hij. “De Achterhoeker is sowieso vrij bescheiden. Misschien moeten we onszelf eens een wat grotere broek aanmeten.” Ravesloot knikt instemmend. “De wijzen komen immers uit het oosten.” Waarvan akte.

Bron: Eke Mannink, Achterhoek Nieuws